Nhằm giúp các em học sinh dễ dàng hệ thống hóa kiến ​​thức và nội dung các tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 7, chúng tôi đã biên soạn sơ đồ tư duy bài Quà cốm non dễ nhớ, hay nhất với đầy đủ các nội dung như tìm hiểu chung về tác phẩm, tác giả, bố cục, dàn ý phân tích, bài văn mẫu phân tích, …. Hi vọng thông qua Sơ đồ tư duy bài Thức quà cốm non sẽ giúp các em nắm được nội dung cơ bản của bài bài Thức quà cốm non.

A. Sơ đồ tư duy Quà cốm non

B. Đọc quà cốm non

I. Tác giả

– Thạch Lam (1910-1942) quê ở Hà Nội, tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi là Nguyễn Tường Lân.

– Từng là thành viên Tự lực văn đoàn trước Cách mạng tháng 8 năm 1945.

– Anh có sở trường viết truyện ngắn và là cây bút tinh tế, nhạy cảm, nhất là khi khai thác thế giới tình cảm, cảm xúc của con người.

II. Nghiên cứu chung về tác phẩm

1. Thể loại: Tuỳ bút

2. Nguồn gốc

Bài “Quà lúa non: Cốm” trích trong tập “Hà Nội băm sáu phố phường” (1943).

3. Bố cục: 3 phần

– Phần 1: (Từ đầu đến… hai đầu cong lên như hình thuyền rồng): Hương lúa non gợi nhớ hương cốm và cội nguồn của cốm.

– Phần 2: (Còn tiếp… sự cao thượng kín đáo và khiêm nhường?): Phát hiện và ngợi ca giá trị của cốm.

– Phần 3: (Còn lại): Bàn về cách thưởng thức cốm.

4. Giá trị nội dung

“Cốm là thức quà quê độc đáo, là lễ vật của đồng lúa xanh, mang trong mình tất cả hương vị mộc mạc, giản dị và thuần khiết của quê.” Bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm và tấm lòng trân trọng, tác giả đã phát hiện ra nét đẹp của văn hóa dân tộc trong sản vật giản dị mà sâu sắc ấy.

5. Giá trị nghệ thuật

– Ca từ trang trọng, tinh tế, giàu cảm xúc và đầy chất thơ.

Chi tiết gợi nhiều liên tưởng, kỉ niệm.

– Sáng tạo trong cách viết, kể xen kẽ miêu tả với giọng điệu chậm rãi, tình cảm, gợi nhắc nhẹ nhàng.

III. Lập dàn ý phân tích tác phẩm

1. Hương lúa non gợi nhớ cốm và nguồn gốc của cốm

– “Gió hè thổi qua đầm sen bên hồ, thoang thoảng hương lá, như báo trước một món quà tinh tế, thanh khiết sắp đến”: cách cảm nhận bằng khứu giác.

⇒ Cách vào bài tự nhiên, thể hiện sự tinh tế của tác giả.

– Hình ảnh và chi tiết về cốm:

Khi đi qua những cánh đồng xanh mướt, ngửi thấy mùi thơm của những bông lúa non.

+ Trong lớp vỏ xanh ấy là giọt sữa trắng thơm ngát, phảng phất hương thơm của muôn ngàn loài hoa cỏ.

+ Dưới ánh nắng, giọt sữa dần đặc lại, bông lúa càng uốn cong, trĩu nặng chất quý trong trắng của đất trời.

+ Cách chế biến, làm cốm.

+ Cốm làng Vòng là loại cốm dẻo, thơm và ngon nhất.

⇒ Từ ngữ và hình ảnh chọn lọc, tinh tế, giọng văn nhẹ nhàng, câu văn có nhịp điệu gần với thơ.

⇒ Cốm là sản phẩm của những bàn tay khéo léo và tinh tế.

2. Giá trị của cốm

– Cốm, món quà quê độc đáo dâng lên những cánh đồng lúa xanh, mang hương vị mộc mạc, giản dị của làng quê.

– Là món quà tết rất phù hợp với lễ cưới hỏi.

– Sự hài hòa của màu hồng cốm:

+ Màu sắc: hồng như trái lựu đỏ già, xanh như viên ngọc quý.

+ Vị: thanh đạm, ngọt ngào.

+ Nghệ thuật: so sánh, liên tưởng, ngôn từ sắc sảo, tài hoa.

⇒ Từ ghép khiêm tốn, giản dị nhưng có giá trị to lớn, làm cho cuộc sống của con người ngày càng giàu đẹp.

– Phê phán thói sống xa xứ, noi gương người giàu nhưng ít học, không hiểu giá trị của cốm.

3. Tận hưởng giá trị của cốm

– Hưởng: ăn ít, thong thả, nghĩ ngợi.

– Mùi thơm phức (lúa mới), thơm nhẹ (sen), màu xanh (gạo cốm), một chút vị ngọt của thảo mộc.

– Mua cốm: nhẹ nhàng, thận trọng.

– Bởi vì: “Cốm là quà trời, là sự khéo léo của tinh thần”.

– Thưởng thức với lòng biết ơn và trân trọng vì đó là nét đẹp trong văn hóa nhân loại.

⇒ Tác giả là người tinh tế, biết thưởng thức, sành ăn, giỏi ẩm thực và tài hoa.

IV. Phân tích

Đất nước ta có nhiều món ăn rất giản dị, dân dã nhưng chứa đựng nhiều tinh hoa, văn hóa dân tộc như bánh mứt, kẹo lạc,… Trong đó, cốm là thức quà dân dã và được rất nhiều người yêu thích. Trong đời sống của người Việt Nam từ bao đời nay, với hương vị thanh mát, quen thuộc đọng lại trong lòng những ai đã từng thử qua sẽ không bao giờ quên hương vị của món ăn vặt này. Với tình yêu đất nước, quê hương, với lối hành văn tự nhiên, Thạch Lam cũng đã dành tình cảm và nhiều mỹ từ ca ngợi cây lúa Việt Nam với bài “Quà lúa non: Cốm” ra trái. nhiều ấn tượng trong lòng người đọc.

Mở đầu bài văn, cảm hứng của người viết được rút ra từ hương thơm của lá sen, của đầm sen cuối hè báo hiệu mùa thu, báo hiệu mùa của “những thức quà thanh tao, trong sáng”. Để khơi gợi trí tò mò và cảm xúc của người đọc, nhà văn không kể ngay mà dẫn chúng ta đi xuyên qua những cánh đồng xanh mướt, tưởng tượng đến những hạt gạo nếp, thoang thoảng hương lúa non… Sử dụng bút pháp miêu tả. Ngòi bút thể hiện cảm xúc, suy nghĩ rất tinh tế bằng cách sử dụng nhiều tính từ, động từ xuất hiện nối tiếp nhau như: thấm đượm, thanh tao, trong trẻo. , thơm, trắng thơm, phảng phất, trong trẻo… Rồi người đọc sẽ có cảm giác hòa mình với thiên nhiên, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của cánh đồng dưới ánh nắng, giọt sữa dần đông lại, bông lúa càng cong, bâng khuâng trước sự quý giá tinh khiết của đất trời, cảm nhận hương thơm nồng nàn của lúa non. Với từ ngữ được chọn lọc tinh tế, câu văn nhịp nhàng, thấm đượm cảm xúc của tác giả, người đọc có thể đoán ra ngay món quà mà tác giả muốn nói đến là Cốm: Món quà của lúa non. Cốm rất dễ làm, nhưng để tạo nên những cốm ngon, mát, dẻo thì phải nhắc đến cốm làng Vòng. Cốm gắn liền với vẻ đẹp của người làm ra nó, người con gái làng Vòng. Hình ảnh gánh cốm xanh xinh xắn, gọn gàng, với dấu hiệu duy nhất là đôi quang gánh uốn cong như chiếc thuyền rồng đã tạo nên một nét riêng của phố phường Hà Nội. Qua đó có thể thấy cốm là món quà tinh khiết của đất trời được nhào nặn, hóa thân trong đôi bàn tay khéo léo, hình dáng đẹp đẽ, đức tính cần cù, sáng tạo của người Hà Nội xưa. Có thể thấy, cốm hấp dẫn người ta không chỉ bởi hương vị thuần khiết mà còn bởi nét đẹp của những người làm ra nó. Trong cốm không chỉ có hương vị của cây cỏ mà còn có tinh thần, sức sống của con người. Chính vì vẻ đẹp và giá trị của cốm mà nó đã trở thành khẩu vị của người Hà Nội, trở thành một nét văn hóa ẩm thực của người Hà Nội thanh lịch và tao nhã.

Chính bởi hương thơm thoang thoảng, vị ngọt mát và tinh thần, sức sống của con người mà cốm mang nhiều giá trị. Thạch Lam gọi cốm là “quà riêng”, “món quà từ đồng lúa xanh bao la, mang trong mình tất cả hương vị mộc mạc, giản dị và trong sáng của miền quê Trường Sơn”, cốm là quà. Như một món quà của đồng cỏ nội gửi đến con người, cốm là đặc sản dân tộc bởi nó kết tinh hương vị thuần khiết của đồng quê, một sản phẩm độc đáo của nền văn minh nông nghiệp lúa nước ngàn đời của dân tộc Việt Nam. Nam giới. Vì thế, cốm là thức quà quê nhưng lại là thức quà thiêng liêng đáng được nâng niu. Cốm gắn liền với Tết cổ truyền: “Màu xanh của hạt cốm như viên ngọc quý, màu đỏ như trái lựu già. Một thanh đạm, một ngọt ngào, hai hương vị hỗ trợ nhau cho hạnh phúc bền lâu.” Với việc dùng nước làm mâm cúng ngày Tết là phù hợp và có ý nghĩa rất lớn: Cốm là lễ vật của trời đất, mang trong mình hương vị vừa thanh tao vừa đậm đà, rất phù hợp trong các nghi lễ của một gia đình. gia đình. nước nông nghiệp lúa nước như nước ta. Thứ quà ấy được so sánh với quả hồng – tượng trưng cho sự gắn bó hài hòa trong tình yêu đôi lứa, màu sắc hài hòa, hương vị lẫn nhau. Thạch Lam minh họa vẻ đẹp và giá trị của cốm bằng lời bình trữ tình. Qua đó cho thấy ông không chỉ nâng niu cốm mà còn trân trọng những phong tục tập quán mang bản sắc văn hóa Việt Nam. Đồng thời, ông bày tỏ sự tiếc nuối, ngậm ngùi khi chia sẻ: Tiếc rằng… những món ăn quý của nước mình đang dần bị thay thế bởi những món ăn bắt chước hào nhoáng, thô lỗ của người ngoài…. Chúng ta hãy thức tỉnh trước thực trạng bản sắc văn hóa đang ngày càng phai nhạt . Các tác phẩm của ông được sáng tác đã lâu nhưng vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay và mai sau. Vẫn sử dụng lối văn miêu tả, biểu cảm như đoạn 1 nhưng ở đoạn 2 có thêm một chút bình luận để thể hiện những cảm nhận, suy luận sâu sắc, chất thơ và văn xuôi hài hòa, trôi chảy. thoáng nhưng vẫn tập trung vào chủ đề làm nổi bật giá trị của cốm.

Ở phần thứ ba, Thạch Lam chuyển sang miêu tả kĩ lưỡng, tỉ mỉ và tinh tế cách thưởng thức quà cốm. Việc thay đổi cách trình bày theo chủ đề một cách linh hoạt như vậy làm cho bài viết sinh động, hấp dẫn, thu hút được nhiều sự chú ý. Cốm không phải là thức quà cho người ăn vội; Ăn cốm phải ăn từng chút một, thong thả và trầm tư… mới thấy hương thơm của lúa mới, của lau sậy ven bờ, trong màu xanh của cốm, trong sự tươi non của lá non, trong màu xanh của rau. Vị ngọt của cốm có vị thanh đạm của rau thơm. Bởi nó chứa đựng những gì tinh túy của hương sen, của đầm và được đón nhận bởi cô gái làng Vòng với đôi bàn tay mềm mại mở từng lớp lá sen, ta thấy từng chiếc lá cốm xanh thuần khiết. có một chút bụi. Thạch Lam nâng niu từng chữ, trau chuốt từng câu, mà ở đó từng chữ, từng câu vẫn toát lên hương thơm thanh khiết, thanh đạm của món ăn đặc sản Thủ đô để người đọc cảm nhận và hình dung cách thưởng thức. Cốm là phù hợp nhất “Hãy an phận thủ thường… Phải biết trân trọng ơn trời ban, sự khéo léo và công sức của con người, sự nhẫn nhục tiềm ẩn của Thần lúa…” thì người ta mới yên tâm thưởng thức. . cảm thấy “sang trọng và đẹp hơn…”. Với Thạch Lam, thưởng thức cốm là thưởng thức những giá trị kết tinh của biết bao báu vật Việt Nam, mang vẻ đẹp của hương và sắc của quê, của vẻ đẹp của người chế biến, của phong tục nhân duyên. . , của cách mua và thưởng thức. Qua đó thấy được cái nhìn văn hóa trong cách ăn uống mà ta gọi là văn hóa ẩm thực. Phải có tình yêu, lòng tự hào với quê hương, cánh đồng, cây lúa và con người Việt Nam nói chung, đất và người Hà Nội nói riêng thì mới hiểu được ý nghĩa và giá trị to lớn của văn hóa Việt Nam. quốc hữu hóa.

Viết về thứ quà giản dị, mộc mạc, Thạch Lam đã đặt vào đó rất nhiều tình cảm của mình với món quà quê hương. Anh không chỉ yêu cốm, trân trọng những bài viết của mình mà còn phê phán những hành vi làm mất đi sự riêng tư và hương vị của món quà cốm ban tặng cho con người. Nhưng trăn trở và ý thức nuôi dưỡng các giá trị văn hóa dân tộc trước tác động của những biến đổi kinh tế, văn hóa là một thực tế, không chỉ ở Thạch Lam, mà hầu hết trí thức cả nước. khác, từ thời điểm đó đến tương lai.

V. Vài nhận xét về tác phẩm

Một số câu thơ về cốm:

Trước hết.

Sáng mai bầu trời trong xanh như buổi sáng xưa

Gió thu thổi hương cốm mới

Tôi nhớ những mùa thu xa xôi.

(Nguyễn Đình Thi)

2.

Cố gắng bảo vệ Cốm Vòng,

Hồng hạc kén cho ai vui.

(Dân gian)

Xem thêm sơ đồ tư duy các bài soạn văn lớp 7 hay và chi tiết:

Bài tập SGK lớp 7 mới bao gồm:

Giải bài tập lớp 7 theo sách bộ môn mới