Đề bài: Phân tích truyện cười Nhưng phải bằng hai mày

Bài giảng: Nhưng phải bằng trời bằng vung – Cô Trương Khánh Linh (GV)

Nhưng vì là truyện cười ít chi tiết nên tác phẩm như một vở kịch ngắn, chi tiết nào cũng giàu giá trị biểu cảm. Tác phẩm phê phán những người cầm cân nảy mực là ngu dốt, đổi trắng thay đen, đây là hiện tượng phổ biến trong xã hội.

Mở đầu tác phẩm là lời giới thiệu về một quan tòa lắm tài nhiều tật ở một làng nọ. Và anh ta phải xử lý trường hợp của Cải và Ngô. Cuộc chiến giữa Cải và Ngô được kể rất ngắn gọn: Cải và Ngô đánh nhau rồi dắt nhau đi kiện. Sợ nghèo, ông đưa trước cho anh ta năm đồng. chè bắp lá mười đồng. Tình huống đó đặt ra ngay câu hỏi luật sư sẽ giải quyết vụ việc này như thế nào cho thỏa đáng. Tình tiết này làm tăng sức hấp dẫn, lôi cuốn cho người đọc.

Thầy cho Ngô thắng, Cai bị đánh mười lần. Lúc này Cai vô cùng bất ngờ, vì lo sợ nói dối thầy trước đó, anh luôn cho rằng mình đã nắm chắc phần thắng nên đã rơi vào thế bị động trước sự phán xét của thầy. Sự việc bất ngờ đó đã được thể hiện qua hành động của Cải: Cai vội xòe năm ngón tay, ngước nhìn Ly và nói nhỏ: Xin cô xem xét lại. Nó nên là về đứa trẻ. Tại đây, Cải đề cập đến số tiền đã nộp trước đó và đề nghị xử lại cho đúng với số tiền đã đưa. Đáp lại hành động đó của Cải, ông giáo cũng làm một hành động rất lạ và gợi mở: Xòe năm ngón tay trái trên năm ngón tay phải. Tôi biết bạn phải làm nhưng nó phải bằng hai bạn. Với hàm ý Ngô đưa hối lộ nhiều hơn và Ngô phải là người thắng cuộc. Bằng lời nói, hành động nơi công cộng: Lời nói của nhân vật được công khai để mọi người cùng nghe và hiểu. Còn động tác lời nói (giơ tay) thì chỉ có Cải và Lý mới hiểu được. Có một mối quan hệ chặt chẽ giữa ngón tay – tiền – quyền lực. Công lý không còn được đo bằng sự thật, mà bằng số tiền mỗi người đưa hối lộ. Theo logic của chủ nhân, quyền lực tương đương với tiền, được đo bằng tiền. Giá trị tố cáo, ý nghĩa sâu sắc của tác phẩm là ở đó.

Như vậy, cả ba nhân vật đều đem lại tiếng cười sảng khoái cho người đọc. Lý trưởng là đối tượng bị chỉ trích, trong khi Ngô và Cai bị chỉ trích vì nhận hối lộ. Ngô và Cải tuy là nạn nhân nhưng lại là trợ thủ đắc lực cho quan tòa để thay đổi công lý.

Tác phẩm có kết cấu ngắn gọn, rõ ràng, chặt chẽ. Tiếng cười ẩn chứa làm cho câu chuyện giàu kịch tính hơn. Tính cách nhân vật, đặc biệt là thầy hiệu trưởng được giấu kín đến cuối tác phẩm càng làm tăng thêm tính bất ngờ cho tác phẩm. Sự kết hợp giữa hành động và ngôn ngữ, lối chơi chữ đã tạo nên tiếng cười cho tác phẩm.

Việc phê phán cán bộ tham nhũng, nhận hối lộ chưa được xử lý nghiêm minh. Phê phán giai cấp thống trị trong xã hội đương thời, từ đó phê phán xã hội thối nát đương thời. Phê phán người nông dân ấu trĩ với nạn hối lộ, tiếp tay tiêu cực cho du khách. Họ không chỉ là nạn nhân mà còn là tội phạm trong xã hội. Họ không chỉ đáng thương mà còn rất đáng trách.

Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập kế hoạch tác phẩm lớp 10:

Bài tập SGK lớp 10 mới:

nhung-no-fai-bang-hai-may.jsp

Giải bài tập lớp 10 theo sách bộ môn mới